βενζινάκατος

Ταχύ σκάφος μικρού εκτοπίσματος, εφοδιασμένο με έναν ή δύο κινητήρες εσωτερικής καύσης. Τα κριτήρια και τα υλικά για την κατασκευή των β. είναι όμοια με αυτά που εφαρμόζονται για άλλα πλωτά μέσα μικρών διαστάσεων. Το μεγαλύτερο μέρος του σκάφους κατασκευάζεται από ξύλο (μαόνι, κέδρος, τικ κλπ.) που έχει υποστεί καλή ξήρανση. Το ξύλο αυτό κόβεται σε ομοιόμορφες σανίδες, στενές και με αρκετό πάχος, οι οποίες ενώνονται μεταξύ τους με ανθεκτικές κόλλες ή με χάλκινα καρφιά. Πολλά στρώματα ειδικών βερνικιών προστατεύουν το ξύλο και δίνουν στο σκάφος ωραία εξωτερική όψη. Τα τελευταία χρόνια έχει διαδοθεί πολύ και σε αυτό τον τομέα η χρήση των πλαστικών και των συνθετικών ρητινών. Αυτό διευκόλυνε την κατασκευή τυποποιημένων σκαφών σε μεγάλο αριθμό, που δεν απαιτούν πολυδάπανη συντήρηση. Οι μεγάλες β. κατασκευάζονται επίσης από ελάσματα χάλυβα ή ελαφρών κραμάτων, συγκολλημένα και καρφωμένα. Οι διαστάσεις και ο εξοπλισμός των β. μεταβάλλονται ανάλογα με τη χρήση για την οποία προορίζονται. Οι β. αγώνων (racers)έχουν μόνο κινητήρα, μηχανικά όργανα για να μεταδίδουν την κίνηση, την προώθηση και τη διεύθυνση, δεξαμενές καυσίμων και θέση για τον οδηγό. Τα άλλα παρελκόμενα έχουν παραλειφθεί για την ελάττωση του βάρους. Οι β. μεταφοράς προσώπων, εκτός από τα κύρια όργανα, φέρουν και άνετα ενσωματωμένα καθίσματα, παρμπρίζ, κατάστρωμα για ηλιοθεραπεία, φανούς, αρπάγες για την αγκυροβόληση, και διάφορα εξαρτήματα εξωτερικής διακόσμησης. Οι β. τουρισμού (motocruisers) έχουν μεγάλες διαστάσεις (περίπου 10 έως 25 μ. μήκος και 2,50 έως 3,50 μ. πλάτος) και διαθέτουν καμπίνες, κουκέτες, μαγειρείο, χώρους υγιεινής και αμπάρι. Ο εξοπλισμός περιλαμβάνει διάφορα όργανα ναυσιπλοΐας, όπως ραδιοτηλέφωνο, πυξίδα, ακόμα και ραντάρ. Έχουν επίσης και μία ή περισσότερες λέμβους εξυπηρέτησης (εφόλκια), κυρίως από ελαστικό για να περιορίζεται o χώρος, βαρούλκα κλπ. Ιδιαίτερη σημασία για τις β. έχει το σχήμα της τρόπιδας (καρένας), που σχετίζεται με την ευστάθεια, την ασφάλεια και την ταχύτητά τους. Η τρόπιδα μπορεί να είναι ολισθαίνουσα ή επιπλέουσα. Ο πρώτος τύπος έχει τέτοιο σχήμα ώστε να παρουσιάζει στο νερό κεκλιμένα επίπεδα, τα οποία κατά την ταχεία πορεία καθορίζουν τη δυναμική στήριξη του σκάφους. Αυτός o τύπος επιτρέπει υψηλές ταχύτητες, αλλά είναι ευαίσθητος στο βάρος και προσδίδει στο σκάφος μια κάπως όρθια στάση. Αντίθετα, η επιπλέουσα τρόπιδα έχει καμπύλο σχήμα και στηρίζεται στην υδροστατική ώθηση, που αναπτύσσεται από το βυθιζόμενο τμήμα της. Δεν είναι ευαίσθητη στο βάρος, δεν δίνει όρθια στάση, παρουσιάζει μεγαλύτερη ευστάθεια, αλλά σε αυτήν υπάρχει ένα υδροδυναμικό όριο ταχύτητας, που έχει σχέση με τις διαστάσεις του σκάφους. Μεταξύ των δύο οριακών τύπων τρόπιδας έχουν μελετηθεί και κατασκευαστεί άλλοι με ενδιάμεσα χαρακτηριστικά, οι οποίοι αποβλέπουν στην εκμετάλλευση των πλεονεκτημάτων και των δύο τύπων με ταυτόχρονη μείωση των μειονεκτημάτων τους. Τέτοιοι τύποι είναι η ημιολισθαίνουσα τρόπιδα (με καμπύλο σχήμα, αλλά με μεγάλο πλάτος και με επίπεδο στην πρύμνη), η κοίλη τρόπιδα, η τρόπιδα με πολλά σώματα (καταμαράν και τριμαράν), η τρόπιδα με πλωτήρες (Χουντ) κ.ά. Ο κινητήρας (ή οι κινητήρες) των β., μικρών και μεσαίων διαστάσεων, μπορεί να χωριστεί σε δύο κατηγορίες: εξωλέμβιος και εσωλέμβιος. Στην πρώτη περίπτωση (με μέγιστη ισχύ 100 CV) είναι στερεωμένος στον άβακα (καθρέφτη) της πρύμνης και πρόκειται πάντα για κινητήρα κινητό και ανεξάρτητο από το σκάφος. Στη δεύτερη περίπτωση, η εγκατάσταση του κινητήρα γίνεται στο εσωτερικό του σκάφους και η διάταξη μοιάζει πολύ με τη διάταξη που χρησιμοποιείται στα αυτοκίνητα. Ο εξωλέμβιος κινητήρας (πάντα βενζινοκινητήρας, δίχρονος ή τετράχρονος) αποτελείται από ένα σώμα στο άνω μέρος, που περιλαμβάνει τον κυρίως κινητήρα, και από ένα πόδι που βυθίζεται στο νερό και φέρει στο άκρο του την έλικα. Το πόδι αυτό περιλαμβάνει το σύστημα εξάτμισης και το σύστημα μετάδοσης κίνησης με αναστροφέα πορείας. Ο εσωλέμβιος κινητήρας (βενζινοκινητήρας ή Ντίζελ) είναι στερεωμένος στο σκάφος με στηρίγματα που απορροφούν τους κραδασμούς, προστατεύεται με ένα κάλυμμα και είναι συνδεδεμένος με τον αναστροφέα πορείας και τον άξονα μετάδοσης κίνησης, ο οποίος διασχίζει τον πυθμένα του σκάφους μέσω στρεφόμενων στυπειοθλιπτών και φέρει την έλικα. Μια μέση λύση είναι ο εσωεξωλέμβιος κινητήρας. Αυτός αποτελείται από έναν εσωλέμβιο κινητήρα τοποθετημένο στην πρύμνη και συνδεδεμένο με ένα πόδι, εργαζόμενο υπό γωνία, το οποίο καταργεί τον άξονα μετάδοσης κίνησης και το πηδάλιο διεύθυνσης. Πραγματικά, το πόδι αυτό είναι κινητό και η περιστροφή του γύρω από τον κατακόρυφο άξονα καθορίζει την αλλαγή της διεύθυνσης του σκάφους, που έτσι γίνεται τεχνικά πιο εύκολη. Οι λύσεις του εξωλέμβιου και του εσωλέμβιου παρουσιάζουν ταυτόχρονα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Ο εξωλέμβιος κινητήρας παρουσιάζει μεγαλύτερη ευελιξία και ευκαμψία στη χρήση του, υψηλότερη απόδοση, καταλαμβάνει μικρότερο χώρο και έχει μειωμένο βάρος. Ο εσωλέμβιος παρουσιάζει όμως λύση με μεγαλύτερη πληρότητα, ασφάλεια και αποδοτικότητα. Πράγματι, οι β. υψηλών επιδόσεων, και ειδικά οι β. τουρισμού, είναι εφοδιασμένες με εσωλέμβιους κινητήρες. Στις β. για μεγάλα ταξίδια είναι προτιμότεροι οι κινητήρες Ντίζελ, γιατί η βενζίνη, καθώς είναι ιδιαίτερα εύφλεκτη, μπορεί να προκαλέσει εκρήξεις και πυρκαγιές. Ένας τύπος κινητήρα θάλασσας που εφαρμόστηκε αργότερα είναι o υδροπροωθητήρας. Αυτός αποτελείται από έναν κλασικό κινητήρα εσωτερικής καύσης (εσωλέμβιο ή εξωλέμβιο),ο οποίος μέσω ενός συστήματος αντλίας και στροβίλου απορροφά νερό από την πλώρη και το εκτοξεύει με μεγάλη πίεση από ένα ακροφύσιο της πρύμνης. Έτσι το σκάφος κινείται δι’ αντιδράσεως. Αυτό επιτρέπει την κατάργηση της έλικας και συνεπώς κάνει δυνατή τη ναυσιπλοΐα σε νερά πολύ αβαθή και γεμάτα βλάστηση. Η υδροδυναμική συμπεριφορά όμως της τρόπιδας μεταβάλλεται από τους στροβίλους που δημιουργούνται από το σύστημα αναρρόφησης του νερού. Μερικές β., ιδιαίτερα με μεγάλο εκτόπισμα για τη μεταφορά πολλών προσώπων, έχουν ένα συγκρότημα συμπίεσης του αέρα και ειδικά ακροφύσια κάτω από την τρόπιδα. Από αυτά βγαίνει πεπιεσμένος αέρας, σχηματίζοντας ένα στρώμα μεταξύ του σκάφους και του νερού. Έτσι, το σκάφος ανυψώνεται κατά μερικά εκατοστά και μένει βυθισμένη μόνο η πρύμνη με την έλικα. Επιτυγχάνεται λοιπόν μια αισθητή οικονομία ισχύος για την προώθηση, λόγω της περιορισμένης επιφάνειας της τρόπιδας που μένει σε επαφή με το νερό. Ένας ειδικός τύπος β., που χρησιμοποιείται σε αγώνες, είναι η ιπτάμενη β., σκάφος με ολισθαίνουσα τρόπιδα που κινείται στον αέρα με έλικες όπως του αεροπλάνου. Βενζινάκατος με υδροπροωθητήρα. Σε κλασικό εσωλέμβιο κινητήρα προσαρμόζεται προωθητικό σύστημα που απορροφά νερό κάτω από την τρόπιδα και το εκτοξεύει με μεγάλη πίεση στην πρύμνη. Βενζινάκατος τουρισμού. Συστήματα κινητήρων βενζινακάτων. Στις εξωλέμβιες βενζινακάτους ο κινητήρας και η μετάδοση της κίνησης σχηματίζουν ενιαίο σώμα, που εφαρμόζεται στην πρύμνη του σκάφους. Συστήματα κινητήρων βενζινακάτων. Τύπος βενζινακάτου. Τομή βενζινακάτου τουρισμού: 1) λευκός φανός 2) βοηθητικό σχοινί (μπαρούμα) 3) προστατευτικά 4) προσδετήρας (μπίντα) 5) ανθρωποθυρίδα 6) καμπίνα ναυτών 7) φινιστρίνι 8) καμπίνα επιβατών 9) μαγειρείο 10) χώροι υγιεινής 11) πράσινος φανός 12) χειραγωγός 13) σαλόνι με μετατρεπόμενα κρεβάτια 14) μπαρ 15) αεραγωγός για τους κινητήρες 16) αριστερός κινητήρας 17) σειρήνα 18) δίσκος ευκρινούς οράσεως 19) λευκός φανός 20) κεραία ραδιοτηλεφώνου 21) προβολέας 22) πυξίδα 23) θάλαμος πλοήγησης 24) κουπαστή 25) επίστεγο (κάσαρο) 26) θυρίδα πρύμνης 27) προσδετήρας 28) επωτίδες (καπόνια) για την ανάρτηση της βοηθητικής λέμβου ΤΡΟΠΙΔΕΣ ΒΕΝΖΙΝΑΚΑΤΩΝ

* * *

η

μικρό βενζινοκίνητο σκάφος.

[ΕΤΥΜΟΛ. < βενζίνη + άκατος «μικρό σκάφος»].